Ondanks een goede kennis van de pathologie wordt de kost van zowel klinische en subklinische mastitis vaak nog genegeerd of onderschat.
Indien directe gevolgen (uierschade) en directe kosten (kosten van de behandeling, de dierenarts en de gespendeerde tijd om de dieren te behandelen) overduidelijk zijn, worden de indirecte gevolgen en kosten vaak genegeerd ondanks de veel grotere economische impact. De grootste indirecte kost is de daling in melkproductie voor de huidige lactatie en tevens, omwille van de onomkeerbare schade, voor de volgende lactatie. Het optimaliseren van de melkproductie en de kwaliteit van de melk is een prioriteit voor de zuivelsector. Het optimaliseren van de melkproductie betekent optimalisatie van de winst voor de boeren. En de beste maatregel om deze optimale melkproductie te bekomen, is het voorkomen van mastitis. Denk hygiënisch, denk winstgevend!
Mastitis is de ontsteking van de uierklier door een bacteriële infectie. Het wordt veroorzaakt wanneer ziekteverwekkende micro-organismen de uier binnendringen door het speenkanaal, het immuunsysteem van de koe klein krijgen, zich vermenigvuldigen in de uier, en gifstoffen produceren die schadelijk zijn voor de uierklier. Het uierweefsel wordt beschadigd waardoor er een grotere vasculaire doorlaatbaarheid ontstaat. Het resultaat: de samenstelling van de melk wordt veranderd. De omvang van de veranderingen wordt bepaald door de ernst van de infectie.
KLINISCHE MASTITIS
Klinische mastitis is een ontstekingsrespons op de infectie met als gevolg duidelijk abnormale melk (eg. kleur, fibrineklonters). Naarmate de omvang van de infectie vergroot, kunnen er ook veranderingen aan de uier worden waargenomen (zwelling, temperatuursstijging, pijn, roodheid). Klinische gevallen met lokale tekenen worden geklasseerd als mild of gematigd. Wanneer de ontstekingsrespons systematische gevolgen met zich meebrengt (koorts, anorexia, shock), wordt het geval geklasseerd als ernstig. Mastitis is van groot economisch belang voor de melkproducenten, met zowel directe als indirecte kosten als gevolg. Het economisch verlies door één enkel geval van klinische mastitis in West-Europa varieert van 200 tot 300 euro.
SUBKLINISCHE MASTITIS
Mastitis kan ook voorkomen zonder de zichtbare tekenen van infectie; dan wordt ernaar gerefereerd als subklinische mastitis. Subklinische mastitis is de meest gangbare vorm van mastitis. De opsporing wordt best uitgevoerd door het onderzoeken van de melk op de aanwezigheid van somatische cellen met de California Mastitis Test of geautomatiseerde methodes die worden aangeboden door organisaties die zich bezighouden met het verbeteren van veestapels. De aanwezigheid van somatische cellen wordt geassocieerd met de aanwezigheid van de infectie. Koeien waar somatische cellen worden aangetroffen die ≥ 280,000 cellen/ml zijn, hebben een kans van >80% dat ze geïnfecteerd zijn. Op dezelfde wijze kan men aantonen dat hoe hoger de aanwezigheid van somatische celsporen in de tank van één bepaalde kudde is, hoe hoger de kans is dat deze kudde geïnfecteerd is. Een verminderde melkproductie is de grootste financiële component van het totale economische verlies veroorzaakt door klinische mastitis, en kan zeer duur uitvallen! In de meeste geïndustrialiseerde landen zoals de VS en West-Europa is mastitis bij runderen een relevant economisch probleem in de zuivelproductie met een gemiddeld verlies van $200 per koe per jaar in de VS. Niet zozeer de directe kosten maar het productieverlies is het belangrijkste gevolg van mastitis.
CID LINES heeft een hulpmiddel ontwikkeld – de mastitis kostcalculator – om precies en specifiek de kost van mastitis te kunnen bepalen op het niveau van een boerderij.
Voer het aantal van klinische gevallen per maand in, het niveau van de aanwezige somatische celsporen, het productiepeil, de prijs van de melk en dan zult u de kost van mastitis voor uw kudde verkrijgen. Nou, we weten wie uw vijand is. Nu kunnen we een strategie uitwerken om mastitis te voorkomen. Volgens de Nationale Mastitis Raad kan het aantal intramammaire infecties met 50% verlaagd worden wanneer de spenen meteen na het melken worden ontsmet met een krachtig product in tegenstelling tot wanneer ze niet worden ontsmet. De desinfectie van de spenen heeft geen invloed op bestaande uierinfecties maar kan wel de kolonisatie in de speenkanalen verminderen. Bestaande infecties kunnen het best geëlimineerd worden door een antibioticabehandeling van de koe tijdens de droge periode en het selectief slachten van chronisch geïnfecteerde koeien. Het voorkomen van nieuwe infecties door het ontsmetten van de spenen vermindert de aanwezigheid van mastitis in kuddes van een melkveebedrijf op lange termijn. Verbeteringen, zoals een daling in het aantal gevallen van klinische mastitis en/of een lager aantal somatische cellen tijdens een telling, kunnen in het algemeen binnen enkele maanden worden waargenomen. Goede ontsmettingsmiddelen voor spenen zijn efficiënt tegen de voornaamste pathogenen van mastitis, zijn voordelig, gemakkelijk aan te brengen, en helpen of bevorderen de algemene conditie van de huid.